Soms wordt het ondenkbare plotseling
werkelijkheid. Iets wat nog maar kort geleden nog onmogelijk leek is dan tot
een realiteit geworden, waar we niet meer om heen kunnen. Zo’n gebeurtenis
hebben we de afgelopen week kunnen beleven toen Donald Trump werd verkozen tot
president van Amerika. Over de jaren hebben vele bizarre figuren het Witte Huis
een poosje als hun thuis kunnen beschouwen. Maar we kunnen zonder moeite
vaststellen dat Trump wel de meeste bizarre president is die de Amerikanen ooit
hebben gekozen. Misschien is kiezen ook niet het juiste woord, want eigenlijk
waren er alleen maar twee benedenmaatse kandidaten, die het hele presidentschap
tot een karikatuur hebben gemaakt. Het was dus een kwestie van een keuze maken
tussen slecht en nog iets slechter. Uiteindelijk hebben de meeste Amerikanen,
vooral kiezers uit de arbeidersklasse, Trump als net iets minder slecht gezien.
Of dat een juiste keuze is geweest zal
nog moeten blijken, want Trump is politiek gezien een onbeschreven blad, en we
moeten zelfs betwijfelen of hij zelf wel weet wat hij in de komende 4 jaar gaat
doen. Daar komt nog bij dat het systeem hem binnen een bepaalt kader zal
proberen te houden, en het is nog maar de vraag of dat ook gaat lukken. Een
figuur als Trump is niet makkelijk te controleren en dat zal het establishment
nog de meeste hoofdbrekens bezorgen. In de campagne heeft hij al laten zien dat
wat vandaag, naar zijn zienswijze niet goed is, morgen al slecht kan zijn. Dat
kan ook omgekeerd, dus misschien moeten we maar een hele serie vraagtekens
opschrijven. Daar schieten we echter ook niet veel mee op, dus moeten we toch maar
eens kijken naar de dingen die we intussen wel weten.
Ten eerste is het duidelijk dat Trump
buiten de kliek staat die zich de gebruikelijke politieke elite van Amerika mag
noemen. Terwijl Clinton nooit uit die wereld is weggeweest, heeft Trump er
altijd afstand van gehouden. Hij wil dingen doen, zonder rompslomp, en op
dezelfde manier als hij het binnen zijn vastgoedkoninkrijk is gewend. Dat zal
niet makkelijk zijn omdat het systeem een vast beleid en een vast recept kent
waar niet vanaf geweken mag worden. Precies op dit punt zal Trump zijn grootste
gevecht moeten aan gaan. Toch is het misschien wel eens goed als er iemand op
deze plek komt te zitten die buiten de hele ons-kent-ons cultuur staat. Iemand
met een frisse kijk die af en toe ook nog eens de olifant in de porseleinkast
weet uit te hangen. Deze laatste rol is Trump op het lijf geschreven.
Het kan natuurlijk ook zijn dat al
zijn grote woorden tijdens de campagne hete lucht waren, en dat hij braaf zal
luisteren naar wat hem wordt opgedragen. Maar dat valt te betwijfelen, want
daar heeft hij het karakter niet voor. Er zal dus af en toe wel wat vuurwerk af
gaan in Washington. Maar ook hiervoor geldt dat dit misschien wel goed is. Dat
eindelijk de spinnenwebben eens worden weggeblazen, die de Amerikanen al zo
lang het zicht op de wereld benemen. Het blijft afwachten, en nog geen
onmiddellijk oordeel vellen, hoewel sommige kringen dat wel niet zullen kunnen
laten.
Wat zijn de slechte kanten die we nu
al kunnen zien. De multiculturele samenleving met respect voor iedereen is niet
bepaald Trump’s hobby. Dat zou nog wel eens de grootste verliespost kunnen zijn.
Hij gaat ook niet zachtzinnig om met vrouwen, maar we moeten aannemen dat de
Amerikaanse vrouwen hem wel aan kunnen. Ook daar ligt weer een interessant
strijdterrein. Verder heeft Trump steeds herhaald dat hij moslims wil weren om
zo aanslagen in Amerika te voorkomen. Dat klinkt natuurlijk mooi in de oren van
veel kiezers, maar zo als vaak, is zo iets moeilijk uit te voeren. Dat hij zijn
volk wil beschermen siert hem, maar de manier waarop zal hij nog moeten
uitleggen. Ook hoe realistisch het allemaal is zal nog moeten blijken.
Voordelen zijn er ook. Tenminste dat
lijkt op dit moment zo. Trump ziet weinig heil in verdere interventies overzee,
en hij lijkt niet uit op wereldmacht, iets wat bij Clinton steeds op de
voorgrond staat, inclusief haar hang naar confrontatie met Rusland. Het gaat
Trump meer om Amerika, en niet zo zeer om het spelen van politieagent overal
ter wereld. Dat is een plus voor de wereld, want het zijn de Amerikaanse
interventies geweest die aan miljoenen mensen het leven hebben gekost, en die
groepen als de ISIS en Al Nusra hebben voorgebracht. Deze moslimterroristen
zullen aan Trump niets hebben, en dat is een groot voordeel. De vraag is
natuurlijk wel of hij op dat punt zijn gang mag gaan, of dat het systeem het
eigen beleid blijft uitvoeren. Dit laatste lijkt voor de hand te liggen, maar
Trump zal het waarschijnlijk wel moeilijker maken.
Onze voorlopige conclusie moet dus
zijn dat een echte conclusie over wat een Trump presidentschap gaat betekenen
nu nog niet mogelijk is. De situatie is gewoon te onzeker en te
onoverzichtelijk. Wat wel duidelijk gesteld \kan worden is dat er voor Trump
geen midden weg zal zijn. Of hij wordt de beste president die Amerika ooit
heeft gehad, of hij wordt een miserabele mislukking. Andere opties zijn er
niet. We kunnen dus alleen maar afwachten en goed kijken wat er eventueel gaat
veranderen. Wel blijft van kracht dat Europa zo snel mogelijk afstand van
Amerika moet nemen. Wat voor spelletjes er ook gespeeld gaan worden, er zal
zeker een poging zijn om Europa te misbruiken. Misschien dat dit onder Trump
wat minder zal zijn dan bij Clinton het geval zou zijn geweest. Maar Amerika
blijft een verraderlijk land dat zoekt naar slaven en niet naar bondgenoten.
We kunnen gerust zeggen dat er met het
aantreden van Trump een nieuw hoofdstuk is gestart. Toen Obama aan de macht
kwam bracht dit een onrealistisch gevoel van hoop tot bloei op veel plaatsen in
de wereld. Daar is allemaal niets van terecht gekomen en Obama heeft een nog
grotere puinhoop achter gelaten dan hij zelf 8 jaar geleden als erfenis tegenkwam.
Het is nu aan Trump om orde in deze puinhoop te brengen. Wat verder duidelijk
naar voren komt is dat ook de kiezers in Amerika niet meer naar de politieke
elite luisteren. Dat zagen we eerder al bij het Brexit referendum en tijdens de
stemming over het Oekraïne verdrag in Nederland. De kettingen die veel mensen
door de politieke elite jarenlang waren aangelegd zijn duidelijk gebroken.
Bangmakerij en dreigementen helpen niet meer. Dat is een bemoedigend verschijnsel
dat ook tijdens andere verkiezingen de kop zal opsteken. Niets is meer hoe het
was. Hoe het met Trump verder zal ontwikkelen valt nog te bezien. Hij kan een
positief hoofdstuk worden, maar ook een zwarte bladzijde. Hoe dan ook, de
wereld houdt de adem in.
