Het begon allemaal vol goede moed
eerder dit jaar. Toen PKK leider Abdullah Öcalan in maart de start afkondigde
van een nieuwe poging om het conflict tussen de Koerden en de Turkse staat op
te lossen was er bij veel mensen echte hoop dat er dit keer iets permanent zou
veranderen. De druk voor vrede was immers zo groot dat er wel een doorbraak
moest komen. Inderdaad heeft de PKK alles gedaan om tot die doorbraak te komen.
Aan alle eisen werd voldaan; Turkse officials en militairen die in handen van
de PKK waren werden vrijgelaten. Er kwam een staakt-het-vuren dat door de
Koerdische Guerrilla werd geaccepteerd en dat nog steeds van kracht is. En alle
strijders van de PKK werden teruggetrokken tot buiten de Turkse grenzen. Dit
proces loopt nog omdat de terugtrekking door Turkse militairen moeilijk wordt
gemaakt. De PKK heeft zich dus volledig aan zijn woord gehouden, en dat was ook
te verwachten. De beweging neemt het vredesproces serieus.
Van de Turkse staat kan men dit niet
zeggen. Zeker, leiders van de Koerdische BDP mogen Öcalan regelmatig bezoeken
op Imrali. Ze mogen ook naar de PKK leiding in Kandil reizen om boodschappen
over te brengen. Ook is er een zogenaamde “commissie van wijze mannen” gevormd
die het proces zou moeten begeleiden. Maar daar is het dan ook bijgebleven. Er is
geen vooruitgang op het gebied van de Koerdische taal, de 10% kiesdrempel is
onveranderd, de politieke gevangenen zijn nog steeds niet vrijgelaten, en de
processen tegen Koerdische politici gaan nog steeds door. Sterker nog; aan de
grenzen worden nieuwe militaire posten gebouwd, er zijn meer dorpswachters
aangenomen en de militaire operaties in de Koerdische gebieden lopen nog
steeds. Dit zijn niet de acties van een staat en een regering die op weg is
naar vrede.
Opnieuw lijkt het erop dat de Turkse
staat hard op weg is om zichzelf in de voet te schieten. Dit is onbegrijpelijk
want het hele buitenlands beleid van Erdogan en de AKP ligt aan scherven. De
grote bondgenoot van Erdogan in Egypte, Morsi van de Moslim Broederschap, is
afgezet en zijn beweging wordt langzaam de nek omgedraaid. Hamas in de
Gazastrook, waar Erdogan warme banden mee onderhoud, raakt steeds meer
geïsoleerd en onder druk nu Fatah opnieuw gaat onderhandelen met Israel. Van
Erdogan’s droom om een grote speler te worden in het Midden Oosten is weinig of
niets meer over. Ondanks deze rampen heeft Erdogan niet het benul om de kansen
te pakken die er worden geboden. Als het Koerdische vredesproces slaagt, zal
ook Erdogan daar eer mee inleggen. Maar hij behandeld het proces als een pan eten
dat maar een beetje moet aansudderen zonder aan de kook te worden gebracht. Er
blijkbaar oprekenend dat het geduld van de PKK en het Koerdische volk eindeloos
is.
Dan is er het conflict tussen Turkije
en Israel over de Israëlische aanval op het Turkse schip dat op weg was naar
Gaza om de blokkade te doorbreken en waarbij 9 Turken het loodje legden. Israel
heeft onder druk van Obama excuses aangeboden voor de operatie en wil ook
compensatie betalen. Maar Turkije wil dit niet accepteren en blijft arrogant
steeds meer eisen stellen. Zo raakt dit conflict natuurlijk ook nooit opgelost.
In zijn positie kan Erdogan zich eigenlijk niet veroorloven om arrogant te
zijn. Maar dat lijkt niet door te dringen.
De vraag is waarom de Turkse staat op
deze manier te werk gaat. Men heeft veel te winnen als de Koerdische kwestie en
het conflict met Israel worden opgelost. Maar dat lijkt maar niet binnen te
komen bij Erdogan en consorten. Deels komt dit door de fascistisch
nationalistische inslag van de Turkse staat waardoor men niet over het
eigenbelang heen kan kijken. Een andere reden is dat de Turkse staat er nog
altijd van overtuigd is dat conflicten alleen maar op militaire manier kunnen
worden opgelost. Andere manieren worden als slap en onTurks gezien. De
consequenties van dit alles lijken niet uit te maken. En dan is er nog een
reden waarom men in Ankara niet aan vrede wil denken; er wordt door een aantal
machtigen dik aan de oorlog verdiend. Die verdiensten wenst men niet op te
geven, en dat is aan Erdogan en zijn partij duidelijk gemaakt. De militaire
optie moet steeds open blijven. Dat geldt overigens ook als het gaat om de
Turkse houding ten aanzien van het conflict in Syrië. Men steunt de meest barbaarse
islamitische rebellen om tegen de Koerden te vechten, en dreigt dan met
militaire actie als de gevolgen van het conflict over de Turkse grenzen
spoelen.
Voor buitenstaanders lijkt hier
allemaal geen enkele logica in te zitten, en dat is ook zo. Logisch handelen en
nadenken heeft de Turkse staat nog nooit gedaan, en dat vraagt het ook niet van
zijn burgers. Integendeel blinde gehoorzaamheid is wat er wordt geëist. Maar de
tijden veranderen en de wereld is veranderd. De Turkse staat moet nu rekening
houden met burgers die zelf denken en ook optreden. Nu nog wordt daar met grof
geweld tegen opgetreden. Maar binnen niet al te lange tijd zal dit zwaard zijn
scherpte verliezen. Als het gaat om de Koerden is dat allang gebeurd. De mensen
in de Koerdische gebieden hebben al lang alle angst verloren. Daarom ook zal
Erdogan een storm oogsten als hij het vredesproces laat mislukken. Hetzelfde
zal gebeuren als hij blijft weigeren naar zijn eigen burgers te luisteren.
Het geduld van de PKK is bijna op. Ook
het geduld van de Koerden in de gebieden is bijna op. Hoe ver het met het
geduld van de Turkse burgers staat heeft Taksim bewezen. Als we een conclusie
moeten trekken is het dat de Turkse staat in feite niet meer is dan een
uitgesteld lijk. Met veel kunst en vliegwerk kan men de macht nog behouden,
maar de klok staat al bijna op middernacht. De bondgenoten in het buitenland
vallen weg, en Europa zit nog steeds niet op Turkije, met al haar problemen en
dwarsliggerij, te wachten. De antwoorden en de oplossingen liggen voor de hand,
maar zoals gezegd zal de Turkse staat de logische weg nooit volgen.
Daarom is de kans groot dat er van het
hele vredesproces niets terecht gaat komen. Het zal nog wel even duren voordat
de stekker er definitief uitgaat, maar alle tekenen wijzen wel in die richting.
De PKK heeft duidelijk gemaakt dat het klaar is voor vrede, maar ook voor
oorlog. De keuze ligt dus bij Ankara. Een historische doorbraak lijkt
uitgesloten. Er is maar een troost; aan de Koerdische beweging heeft het niet
gelegen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten